• font_admin
• December 2, 2025
• ६ डिसेंबरVasant SabnisVasant Sabnis Birth AnniversaryVichha Majhi Puri Karaचित्रपट लेखक वसंत सबनीस जयंतीजयंती विशेषपटकथा लेखकमराठी नाटकमराठी विनोदकारमराठी साहित्यमराठी सिनेमामहाराष्ट्र कलालेखक जयंतीवसंत सबनीससाहित्य क्षेत्रातील योगदान

चित्रपट लेखक वसंत सबनीस जयंती

वसंत सबनीस (Vasant Sabnis)
जन्म	६ डिसेंबर १९२३
जन्म ठिकाण	पुणे, महाराष्ट्र
मृत्यू	२७ नोव्हेंबर २००२
कार्यक्षेत्र	लेखक, नाटककार, विनोदकार, पटकथा लेखक
पुरस्कार/सन्मान	राज्य नाट्य स्पर्धा पुरस्कार
उल्लेखनीय काम	‘विच्छा माझी पुरी करा’, ‘गुंतता हृदय हे’, ‘अश्रूंची झाली फुले’ (पटकथा)

चित्रपट लेखक वसंत सबनीस जयंती हा दिवस मराठी साहित्य, नाटक आणि चित्रपटसृष्टीसाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. ६ डिसेंबर १९२३ रोजी जन्मलेले वसंत सबनीस हे महाराष्ट्रातील एक अत्यंत प्रतिभावान लेखक होते, ज्यांनी आपल्या विनोदी आणि भेदक लेखणीने मराठी मनोरंजन क्षेत्रावर अमिट छाप सोडली. त्यांची जयंती दरवर्षी त्यांच्या अतुलनीय योगदानाचे स्मरण म्हणून साजरी केली जाते. सबनीस यांच्या लेखनात केवळ विनोद नव्हता, तर समाजातील विसंगतींवर मार्मिक भाष्य करण्याची क्षमता होती. त्यांच्या जयंतीनिमित्त, या महान कलावंताच्या जीवनप्रवासाचा आणि त्यांच्या साहित्यकृतींचा मागोवा घेणे उचित ठरेल.

वसंत सबनीस: जीवन आणि सुरुवातीची कारकीर्द

वसंत सबनीस यांचा जन्म पुण्यामध्ये झाला. त्यांच्यावर लहानपणापासूनच साहित्य आणि कला क्षेत्रातील वातावरणाचा प्रभाव होता. त्यांचे शिक्षण पुण्यात झाले, जिथे त्यांनी साहित्य वाचनाची आवड जोपासली. सुरुवातीला त्यांनी शासकीय नोकरी केली, पण त्यांचे मन नेहमीच लेखन आणि रंगभूमीकडे ओढले गेले होते. शासकीय नोकरीत असतानाही त्यांनी आपली लेखन साधना सुरूच ठेवली.

लेखनाचे स्वरूप आणि प्रारंभिक यश

वसंत सबनीस यांनी मुख्यतः विनोदी लेखन केले. ‘चित्रलेखा’ आणि अन्य दिवाळी अंकांमध्ये त्यांनी विनोदी कथा आणि लेख प्रकाशित करण्यास सुरुवात केली. त्यांचा विनोद हा शाब्दिक कोट्या आणि प्रसंगनिष्ठ विनोदाचा अप्रतिम संगम असायचा. वाचकांना हसवता हसवता त्यांना समाजातील दाहक वास्तवाची जाणीव करून देण्याची कला त्यांच्याकडे होती. त्यांच्या या लेखनामुळे त्यांना लवकरच मराठी साहित्य जगतात ओळख मिळाली.

मराठी रंगभूमीवरील अजरामर योगदान

वसंत सबनीस यांच्या कारकिर्दीचा सर्वात महत्त्वाचा भाग म्हणजे मराठी रंगभूमीवरील त्यांचे प्रभुत्व. त्यांनी लिहिलेली अनेक नाटके आजही क्लासिक मानली जातात. त्यांची नाटके सामाजिक विषयांवर आधारित असली तरी त्यांची मांडणी अत्यंत हलकीफुलकी आणि मनोरंजक असायची. ज्यामुळे ती प्रेक्षकांना आपलीशी वाटत.

विच्छा माझी पुरी करा: एक सामाजिक उपहास

त्यांचे ‘विच्छा माझी पुरी करा’ हे नाटक मराठी नाट्यसृष्टीतील मैलाचा दगड ठरले. या नाटकाने तमाशा आणि लोककलांच्या माध्यमातून समाजातील राजकीय आणि सामाजिक ढोंगीपणावर अत्यंत मार्मिक भाष्य केले. या नाटकाची लोकप्रियता इतकी प्रचंड होती की, ते अनेक वर्षे रंगभूमीवर गाजले आणि आजही त्याचे प्रयोग होतात. ही कलाकृती मराठी लोककलेचा दर्जा उंचावणारी ठरली. मराठी रंगभूमीचा इतिहास पाहता, या नाटकाचे स्थान अद्वितीय आहे.

इतर महत्त्वपूर्ण नाटके

‘गुंतता हृदय हे’, ‘अश्रूंची झाली फुले’ (या नाटकाच्या पटकथेवर त्यांचे नाव आहे), ‘कार्टी प्रेमात पडली’, ‘लेकुरे उदंड झाली’ आणि ‘व्यक्ती आणि वल्ली’ यांसारख्या अनेक यशस्वी नाटकांचे लेखन त्यांनी केले. सबनीस यांची भाषाशैली सहज, ओघवती आणि संवादांनी परिपूर्ण होती, ज्यामुळे कलाकारांना त्यांची पात्रे जिवंत करणे सोपे जात असे.

चित्रपट क्षेत्रातील प्रभावी कामगिरी

वसंत सबनीस यांनी केवळ नाटकेच लिहिली नाहीत, तर मराठी चित्रपटसृष्टीसाठी पटकथा आणि संवाद लेखनातही मोठे योगदान दिले. त्यांच्या लेखनाने अनेक चित्रपटांना यश मिळवून दिले. त्यांच्या पटकथांमुळे चित्रपटाला नाट्यमयता आणि आवश्यक विनोद यांची जोड मिळत असे. वसंत सबनीस यांचे अधिकृत चरित्र वाचल्यास, त्यांचे चित्रपट लेखन किती वैविध्यपूर्ण होते हे लक्षात येते.

उदाहरणे द्यायची झाल्यास, ‘गुलछबू’, ‘बाळा गाऊ कशी अंगाई’ आणि ‘अष्टविनायक’ यांसारख्या अनेक गाजलेल्या चित्रपटांचे संवाद लेखन त्यांनी केले. त्यांचे चित्रपट लेखन लोकाभिमुख होते, जे सामान्य प्रेक्षकांना थेट अपील करणारे होते.

जयंतीचे महत्त्व आणि आजचे स्मरण

आज, चित्रपट लेखक वसंत सबनीस जयंती साजरी करताना, आपण त्यांच्या विचारांची आणि मूल्यांची आठवण करतो. आजच्या वेगवान जगात, त्यांचे लेखन आपल्याला जीवनातील साधेपणा आणि विनोद टिकवून ठेवण्याचे महत्त्व शिकवते. सबनीस यांचे साहित्य पिढ्यानपिढ्या प्रेरणा देत राहील. त्यांच्या साहित्यामुळे मराठी साहित्य आणि कला क्षेत्राला एक नवी दिशा मिळाली.

जयंती निमित्त आयोजित उपक्रम

दरवर्षी ६ डिसेंबर रोजी महाराष्ट्रातील नाट्य संस्था, साहित्य मंडळे आणि कला रसिक मराठी साहित्य आणि कला या व्यासपीठावर एकत्र येऊन त्यांना आदरांजली वाहतात. यात त्यांच्या नाटकांचे प्रयोग, त्यांच्या साहित्यावर आधारित चर्चासत्रे आणि विनोदी साहित्य संमेलने आयोजित केली जातात. यामुळे नव्या पिढीला त्यांच्या महान कार्याची ओळख होते.

निष्कर्ष: विनोदाचा वारसा जपणारे साहित्यिक

वसंत सबनीस हे केवळ लेखक नव्हते; ते मराठी समाजाच्या मनोवृत्तीचे अचूक चित्रण करणारे भाष्यकार होते. त्यांच्या लेखणीने प्रेक्षकांना केवळ हसविले नाही, तर विचार करण्यासही प्रवृत्त केले. त्यांची कलाकृती आजही तितकीच ताजीतवानी आणि प्रासंगिक वाटते. चित्रपट लेखक वसंत सबनीस जयंती निमित्त या महान साहित्यिकाला आणि चित्रपट लेखकाला विनम्र अभिवादन. त्यांचे कार्य मराठी साहित्य आणि मनोरंजनाच्या इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी लिहिले गेले आहे. आपण त्यांच्या स्मृतीस वंदन करून त्यांच्या विचारांचा प्रसार करणे महत्त्वाचे आहे. मराठी साहित्य क्षेत्रातील अन्य लेखक यांच्या पंक्तीत त्यांचे नाव अग्रक्रमाने घेतले जाते.